Magische Koningin

De schaakborden zijn niet aan te slepen. Op Netflix volgen velen ‘The Queens Gambit’, een serie die over een schaaktalent gaat. Dit zet mensen aan om te gaan schaken en dat is natuurlijk volkomen terecht. Schaken is een magisch iets dat niet is uit te leggen aan mensen die niet schaken. Tenminste, dat dacht ik.

Waar ‘Lang leve de koningin’ van Esmée Lammers (kleindochter van Max Euwe) een film was die ook de verbeeldingskracht en magie van het schaken prachtig in beeld bracht is dit een serie op Netflix die echt voor volwassenen gemaakt is en ook die zelfde betoverende passie laat zien. De hoofdpersoon is een meisje dat gepakt wordt door het schaken en daarbij eigenlijk geen bord nodig heeft. Zij is in staat om het te laten gebeuren in haar brein. Ze leert schaken en begrijpt het spelletje gewoon door uitzonderlijk talent. We zien dat gelukkig vaak bij jeugdleden gebeuren. De een moet moeite doen om het aan te leren en de ander lijkt het zich vanzelf aan te vliegen. Maar voor allemaal is het leuk om te doen.

Dit is zo’n voorbeeld van de tweede categorie: het lijkt allemaal vanzelf te gaan. En de serie grijpt je dan ook vanaf het begin aan: zowel schakers als niet-schakers. De aspirant-schakers worden in een wereld getrokken die ze niet kennen op een toegankelijke manier. De schakers herkennen de typische dingen die ze niet aan hun familie en vrienden kunnen uitleggen.

Wat maakt het nu dat het schaakbord en de combinaties die daarop mogelijk zijn die onverklaarbare aantrekkingskracht hebben? Wat maakt dat twee mensen elkaar vier uur lang achterelkaar kunnen boeien met 32 houten poppetjes op de 64 velden? Het is een wonder dat je alleen als schaker kunt voelen. En dat wordt zeker versterkt als je achter een heus bord zit. Schaken met een app op het internet is leuk maar het mist een belangrijke dimensie die in ‘The Queens Gambit’ feilloos in beeld wordt gebracht. Als je de ademhaling van de tegenstander hoort of (erger) het kreunen, de blikken en de non-verbale communicatie, dan mis je een belangrijk onderdeel van datgene wat schaken zo bijzonder maakt.

En het maakt daarbij niet uit of je wint of verliest. Het resultaat is natuurlijk wel belangrijk en bij echte winnaars weegt de misère van een verliespartij niet op tegen honderd keer winnen, maar het schaken zelf, wanneer je een goede partij hebt gespeeld, geeft echt een kick. Na de partij vraagt zowel de winnaar als de verliezer zich af waar de wedstrijd verloren had kunnen gaan of juist gewonnen had kunnen worden. Heb je elke keer de beste zet gedaan? Wat het je gemist? In de zestiger jaren, de tijd dat ‘The Queens Gambit’ zich afspeelt, kon je daar niet zo makkelijk achter komen. Tegenwoordig hebben we goede software beschikbaar die ons kan helpen ons spel te verbeteren. Dus daar kan de computer ons prima helpen. Maar om een partij te spelen blijft het surrogaat-schaken.

Een echte partij spettert als je achter een bord zit waarbij een levende persoon tegenover je zit. Een persoon waarvan je de maat neemt. Een persoon die ook geniet van de zetten die achter het bord worden gevonden en de strategische ideeën die daar het levenslicht zien.

Het kan bij de Velpse Schaakvereniging! Doordat we in deze barre corona-tijden voldoende afstand kunnen houden in het speellokaal ‘De Elleboog’ in Velp en onder de dertig personen blijven, kunnen we op een veilige manier de magie achter het schaakbord vasthouden.

Dus als je net een schaakbord hebt gekocht omdat ‘The Queens Gambit’ je te pakken heeft gekregen en begeleiding nodig hebt om beter te gaan schaken of op zoek bent naar een tegenstander die er ook wat van kan; kom dan schaken bij de Velpse Schaakvereniging. Elders op deze site kun je vinden hoe je contact opneemt.

En als je nog niet op Netflix hebt gekeken? Doe dat dan snel: Het is prachtig!

En als je een meid bent die ook wil schaken: Dat is niet raar! Kom naar de Schaakschool van de Velpse Schaakvereniging!

Geschreven op 29 november 2020.